Potencjały jedności małżeńskiej

Na powyższym rysunku przedstawiono schemat pt.:  Potencjały jedności małżeńskiej wg naszego ujęcia

Małżeństwo jest niekończącym się zmiennym i dynamicznym procesem.

Małżeństwo jest niekończącym się procesem, który prezentujemy w postaci tzw. “czarnej skrzynki”, pojęcia znanego w  analizie systemowej.  Na wejściu, na początku małżeństwa, mamy procesy wejściowe: relacje przedmałżeńskie i rodzina wyjścia, na końcu na wyjściu z tego modelu, mamy cel małżeństwa: budowa wspólnoty i rodzicielstwo w związku sakramentalnym.

Na budowanie jedności małżeńskiej – co trwa cały czas od momentu powstania małżeństwa aż do końca i  jest procesem dynamicznym, zmiennym –  rzutują następujące potencjały:

potencjały pozytywne, które budują jedność małżeńską:

1. rodzina wyjścia i tworzona rodzina,
2. pozytywne wzorce wierności i jedności małżeńskiej, przede wszystkim w rodzinie wyjścia oraz w innych rodzinach i małżeństwach,
3. wiara, wiara we wszystkich wymiarach: – wiara w Boga, – relacja z Panem Bogiem,  wypełnianie tego, czego nas nauczył Jezus Chrystus, – życie Sakramentami, – uczestnictwo w życiu Kościoła, – wiara jako zasada życia, – wiara jako praktykowanie przykazań Bożych, – wiara jako przyjęcie nauczania Magisterium Kościoła katolickiego, – wiara jako kultura, – wspólna modlitwa małżonków, – wspólna modlitwa rodzinna, – wspólna Msza Święta. Wspólna niedzielna Msza Święta jest bardzo ważnym potencjałem jedności małżeńskiej,
   
4. wierność, wierność w szerokim znaczeniu tego słowa; wierność w obszarze życia seksualnego jest bardzo ważnym, ale tylko jednym z aspektów wierności.  Zachowanie wierności wymaga dojrzałych postaw obojga małżonków: 
   1. 1. wierność w Ewangelii,  św. Marek 10. 5-12 : „Lecz na początku stworzenia Bóg stworzył ich jako mężczyznę i kobietę: dlatego opuści człowiek ojca swego i matkę i złączy się ze swoją żoną, i będą oboje jednym ciałem. A tak już nie są dwoje, lecz jedno ciało. Co więc Bóg złączył, tego człowiek niech nie rozdziela!  W domu uczniowie raz jeszcze pytali Go o to. Powiedział im: Kto oddala żonę swoją, a bierze inną, popełnia cudzołóstwo względem niej.  I jeśli żona opuści swego męża, a wyjdzie za innego, popełnia cudzołóstwo”,
      2. wierność i wyłączność w obszarze życia seksualnego,
         
      3. wierność to służba małżonkowi/ małżonce, kiedy jest słaby/a: chory/a, cierpiący/a, poniżany/a, przegrany/a,
      4. aby zachować wierność trzeba pilnować własnego serca, żeby nie poddawać się jakimś emocjom, które mogłyby wprowadzać zagrożenie dla trwałości i jedności naszego małżeństwa,
      5. wierność to pilnowanie własnych właściwych relacji i nie przekraczanie przez siebie pewnych poziomów znajomości z kobietami i mężczyznami. Zło zaczyna się od drobnych rzeczy. Dla zachowania wierności i jedności w małżeństwie może się okazać niezbędna rezygnacja z otoczenia zewnętrznego w pracy czy wśród znajomych, jeśli miałoby ono źle służyć naszemu małżeństwu. Nie można sobie pozwalać na „puszczanie oka” i „kokietowanie” współpracujących z nami poza domem kobiet i mężczyzn, tak można było żyć przed małżeństwem, jeszcze w czasie narzeczeństwa, w małżeństwie już nie,
      6. wierność wymaga świadomego ograniczenia dostępu do tej części mediów tj. gazet, telewizji, stron internetowych, które pokazują pornografię. Należy unikać korzystania z tej części literatury, filmów, seriali i programów telewizyjnych, spektakli, stron internetowych, które  pokazują i koncentrują się na małżeńskich zdradach, taki powtarzany negatywny obraz może rzutować na budowaną przez nas jedność i miłość małżeńską,
      7. wierność to tworzenie takiego klimatu w małżeństwie, aby nasz współmałżonek nie szukał współczucia czy wsparcia dotyczącego swojego życia małżeńskiego i rodzinnego w kontaktach zawodowych, towarzyskich i przyjacielskich poza domem. U współmałżonka (żona / mąż) budujemy samoakceptację dla swojej płci i zadań rodzinnych, które realizuje. Mój skarb jest w domu,
         
      8. dla zachowania wierności   naszemu małżeństwu powinniśmy być w stanie coś w sobie zmienić, jakieś przyzwyczajenie, zrezygnować z czegoś; coś poświęcić, a nie tylko oczekiwać zmian po drugiej stronie,
      9. wierność to przepraszanie i dziękowanie; przepraszanie nie jest oznaką słabości,
      10. wierność to panowanie nad emocjami, wierność może pociągać za sobą konieczność zmilczenia,  nieeskalowania sytuacji konfliktowej.
          
      11. wierność wymaga,  aby nie obwiniać współmałżonka za to, na co nasz współmałżonek nie ma wpływu; w szczególności dotyczy to rodziny, z której pochodzi. To bardzo boli a zmienić się nie da,
      12. dla zachowania wierności bardzo ważne jest zdanie sobie sprawy z własnej słabości oraz siły pokus, które możemy spotkać w naszym życiu, które dotykać będą naszego życia małżeńskiego i rodzinnego. Jeśli uznamy, że sami potrafimy rozeznawać, co jest dobre a co złe, że potrafimy balansować na jakiejś wymyślonej przez nas samych granicy między lojalnością i pokusami, możemy przegrać z własną płciowością i znaleźć się zupełnie nie tam, gdzie by się chciało i zupełnie nie wiedząc dlaczego, z rozbitym życiem rodzinnym i z dziećmi z różnych związków,
      13. wierność –  małżeństwo i rodzina w pewnych zakresach powinny być otwarte a w pewnych zakresach zamknięte wobec wszystkich i wszystkiego, co jest na zewnątrz nich, i dostępne tylko dla małżonków, aby uszanować intymność i wyjątkowy, wyłączny charakter małżeństwa. Warto zastanowić się wspólnie, co i kogo wpuszczamy w nasze małżeństwo, a później rodzinę a czego i kogo nie wpuszczamy. Chodzi o ludzi, ale też np. o cały obszar mediów, w którym żyjemy.
5. lojalność, pierwszeństwo naszego współmałżonka w stosunku do rodziny wyjścia (mama, tata, rodzeństwo, krewni), przyjaciół, znajomych, koleżeństwa, wspólnoty,
   1. 1. lojalność oznacza, że najpierw współmałżonek, później pozostałe osoby, pozostała rodzina, pozostałe podmioty,
      2. lojalność oznacza, że pozostałym osobom, pozostałej rodzinie, pozostałym podmiotom nie opowiadamy  negatywnych rzeczy i opinii na temat mojego współmałżonka,
      3. lojalność oznacza, co ważne, że nie dzielimy się żadnymi tajemnicami i ważnymi rzeczami dotyczącymi mojego współmażonka bez jego / jej zgody,
         
6. wiedza, związana z rozumieniem odmienności: płci, charakteru (cech charakteru i typów charakterologicznych),  zachowań, emocji, płodności, przeżywania seksualności, odbierania języków miłości,
   
7. wspólnota – tworzona z innymi małżeństwami, rodzinami, w celu wzajemnego wsparcia: wspólnota duszpasterska, wspólnota towarzyska, wspólnota zainteresowań,
   
8. wspólne zainteresowania, to, co wspólnie robimy w czasie wolnym i poza nim, trzeba budować wspólne zainteresowania,
   
9. wspólne radości, “nie może zabraknąć choćby kropli radości w codzienności, bo nie podołamy brzemionom”,  małżeństwo musi / powinno organizować wspólne radości: wspólne chwile we dwoje np. wspólna herbata, wspólne wyjścia, wspólne zabawy, gry, wspólne oglądanie filmów (teatr), słuchanie muzyki, wspólne wykonywanie rzeczy, które dają nam radość. Bez wspólnych radości szarość świata zewnętrznego i ciężar obowiązków przygniecie nas. Trzeba zorganizować na to czas i przestrzeń,
10. współżycie płciowe jako wyraz podziwu (zachwytu) i daru. Współżycie płciowe małżeńskie jest bardzo ważnym aspektem miłości małżeńskiej:
    1. 1. jak bardzo trafnie ujął to św. Paweł (1 Kor 7, 8-16)  „Ze względu jednak na niebezpieczeństwo rozpusty niech każdy ma swoją żonę, a każda swojego męża. Mąż niech oddaje powinność żonie, podobnie też żona mężowi. Żona nie rozporządza własnym ciałem, lecz jej mąż; podobnie też i mąż nie rozporządza własnym ciałem, ale żona. Nie unikajcie jedno drugiego, chyba że na pewien czas, za obopólną zgodą, by oddać się modlitwie; potem znów wróćcie do siebie, aby – wskutek niewstrzemięźliwości waszej – nie kusił was szatan. To, co mówię, pochodzi z wyrozumiałości, a nie z nakazu”.   
       2. W Amoris Laetitia przywołane jest nauczanie Jana Pawła II, który zwracał uwagę, że „Potrzeba seksualna małżonków nie jest obiektem pogardy, i nie chodzi żadną miarą o zakwestionowanie owej potrzeby”; Amoris Laetitia zwraca również uwagę, że „Zdrowy erotyzm, chociaż byłby złączony z poszukiwaniem przyjemności, zakłada podziw, a zatem może uczłowieczyć impulsy”.
       3. Współżycie płciowe małżonków z poszanowaniem godności każdego z małżonków jest niezbędnym elementem życia małżeńskiego, jest narzędziem budowy głębokiej miłości, przyjaźni i jedności pomiędzy małżonkami opartej na szacunku i wzajemnym podziwie; jest ono również lekarstwem na odparcie zewnętrznych pokus. Małżonkowie powinni budować w sobie wzajemny szacunek w wymiarze erotyzmu zakładający również budowę wzajemnie zwróconych do siebie i wzajemnie realizowanych pragnień i popędów seksualnych, rozumianych jako dar.
       4. Budowa wzajemnego szacunku i wzajemnego daru z siebie w wymiarze erotyzmu wymaga zapewnienia współmałżonkowi poczucia bezpieczeństwa i poczucia akceptacji dla współmałżonka (patrz: zakładka seksualność małżeńska).  Im większe poczucie bezpieczeństwa i akceptacji, tym większa otwartość na współżycie.
          

potencjały negatywne, niszczące jedność małżeńską:

1. współżycie płciowe przedmałżeńskie zarówno z przyszłym małżonkiem/małżonką jak i z osobami, które nie będą moim mężem/moją żoną. Współżycie przed ślubem odbiera wolność decyzji i  niszczy wierność przyszłego małżeństwa.  Istotnie utrudnia zawarcie dobrego związku małżeńskiego, współżycie przed ślubem sprawia, że dopuszczamy i przyzwyczajamy się do tego, że współżyjemy z kimś,  kto nie jest moim mężem / moją żoną,
   
2. antykoncepcja, zarówno w małżeństwie jak i w okresie przedmałżeńskim, niszczy wierność i buduje przymus realizacji każdego pożądania seksualnego od razu, tworzy iluzoryczną przestrzeń wolności od odpowiedzialności,
   
3. rodzina wyjścia, która może być potencjałem zarówno pozytywnym jak i negatywnym. Zawsze trzeba pamiętać, że nasz współmałżonek jest ważniejszy niż nasza rodzina wyjścia (mama, tata, rodzeństwo, krewni), chociaż naszej rodzinie wyjścia jesteśmy winni szacunek, miłość i pomoc,
   
4. media – poprzez narzucanie  negatywnych obrazów i schematów życia małżeńskiego, które odbiorca może uznać za zasady  powszechnie przyjęte i dominujące.  Scenariusz, treść, postaci i fabuła filmu, serialu, reportażu czy postu nie jest rzeczywistością, tylko kreacją rzeczywistości, stworzoną przez autora. Rzeczywistość tworzymy my sami a  obraz medialny stworzony przez kogoś może wpływać / tworzyć  nasz sposób działania, bez naszej świadomości. Powtarzany w wielu kanałach medialnych negatywny obraz małżeństwa i rodziny oraz wierności małżeńskiej niczym przepływająca przez naszą świadomość brudna woda zostawia osad, który może zmienić nas i doprowadzić do zniszczenia miłości i wierności małżeńskiej,
   
5. finanse – brak prawdziwej wspólnoty w tym obszarze poważnie niszczy jedność małżeńską.  Małżonkowie mogą mieć odrębne majątki i odrębne konta bankowe, chociaż lepiej jest, jak majątek i konta bankowe mają wspólne,  ale ich gospodarowanie majątkiem i posiadanymi środkami powinno być wspólne, niezależnie od tego,  ile kto wnosi do  wspólnych finansów.  Niedopuszczalna jest sytuacja, w której mąż lub żona  występuje z pozycji nadzorcy finansowego i wydziela bądź rozlicza jednostronnie drugą stronę. Małżonkowie mają gospodarować wspólnie posiadanym majątkiem i posiadanymi środkami, wspólnie ustalać cele, analizować możliwości finansowe i ponoszone koszty. Oczywiste jest, że małżonkowie mają w tym względzie różną wiedzę i różną inteligencję, ktoś może  w tym obszarze poruszać się biegle a ktoś nie,  i stąd może wynikać ich rożne zaangażowanie w ten obszar wspólnego życia, ale nigdy nie może to być jednostronne bez poszanowania godności drugiej osoby,
6. środowisko towarzyskie, pracy, nauki, duszpasterskie itd. każdego z małżonków  – może stanowić czynnik rozrywający jedność małżeńską, takim czynnikiem może być też uczestniczenie tylko jednego ze współmałżonków w jakiejś wspólnocie,
   
7. kultura masowa – poprzez budowanie dopuszczalności i przyzwolenia rozbijania jedności małżeńskiej,
8. współżycie płciowe jako zaspokojenie indywidualnych popędów. Współżycie płciowe może być źródłem rozbicia jedności małżeńskiej.
   
   1. 1. „Współżycie płciowe narzucone współmałżonkowi bez liczenia się z jego stanem oraz z jego uzasadnionymi życzeniami, nie jest prawdziwym aktem miłości i dlatego sprzeciwia się temu, czego słusznie domaga się ład moralny we wzajemnej więzi między małżonkami” wskazuje encyklika Humanae Vitae, fragment  przywołany w Amoris Laetitia. Takie współżycie może prowadzić do niechęci i unikania współżycia ze strony jednego ze współmałżonków (z reguły kobiety) a to z kolei pociąga za sobą frustrację i brak spełnienia seksualnego u drugiego współmałżonka i bardzo poważne ryzyko rozbicia jedności małżeńskiej.
      2. Brak współżycia płciowego małżonków spowodowany jednostronną dominacją łączącą  się z brakiem szacunku dla drugiej strony oraz brakiem zapewnienia poczucia bezpieczeństwa i poczucia akceptacji (patrz: zakładka seksualność małżeńska) może prowadzić do poważnych urazów w obszarze małżeńskiego współżycia płciowego i być powodem utraty jedności małżeńskiej. Urazy w obszarze małżeńskiego współżycia płciowego rzutują na pozostałe wymiary życia małżeńskiego.

opublikowano 30.04.2021 r.,  ver. 28.02.2022 r./ 19.02.2023 r./ 18.01.2024 r